tag:blogger.com,1999:blog-8090594054109144292024-02-20T09:09:26.344-08:00MANOJ BOGATIKABYAMमनोज वोगटी, दार्जीलिङhttp://www.blogger.com/profile/03840231347651432129noreply@blogger.comBlogger1125truetag:blogger.com,1999:blog-809059405410914429.post-28448579296998667052010-02-24T22:09:00.001-08:002010-02-24T22:09:37.314-08:00कविताहरू<b>देशमाथि अराजक कविता</b><br />
<br />
फुटाइदे मिरजाफर<br />
त्यसको अन्धो आँखा<br />
मूर्ति त हो त्यो।<br />
<br />
बॉंदरहरू<br />
गान्धीजीको गाउँ खोज्दै पसेका छन्<br />
नाथुरामको गाउँ।<br />
<br />
रामनाथुको गाउँ<br />
धूपको धुवॉंले निस्सासिबस्छ।<br />
आँखा फुटेपछि सकिन्छ<br />
मूर्तिको देख्ने नाटक।<br />
<br />
त्यसपछि जतिनै चलोस् आतङ्कीहावा<br />
देशनै भॉंच्चियोस् ठ्वाक्कै<br />
त्यसलाई के।<br />
<br />
त्यसै पनि त्यसको बाइफाले दृष्टिदोष<br />
गर्भवती भइबस्छ।<br />
देशभरि चलाइएको राजनैतिक बलात्कारलाई<br />
जबसम्म पूजा गर्छ पाखण्डवादले अनि<br />
जबसम्म त्यसको सुरक्षाको निम्ति द्रौपदीले साड़ी खोल्छ<br />
देश भासबाट उठ्दैन।<br />
र छुँदैन गान्धीको जनै।<br />
<br />
देश र वेद्को यो शीतयुद्धलाई<br />
बॉंदरहरूले घॉंटी निमोठ्न सक्तैन।<br />
<br />
फुटाइदे, त्यसको बहिरो कान<br />
माटो त हो त्यो।<br />
<br />
गर्भनिरोधकहरूको आवाजभित्र<br />
सधैँ हराइपठाउने वेद्को वाणी<br />
बॉंझो बन्दै गइरहेको छ।<br />
<br />
वेद्लाई थाहा छैन<br />
प्यान्टीको सुर्काउनी<br />
कुन कम्पनीको उत्पादन हो।<br />
<br />
वेद् र ब्रह्मको कोत्रे अनुहारलाई<br />
किन कुनै कम्पनीले फेसियलफेसिलीटी स्पोन्सर गर्दैन?<br />
<br />
शाहजहॉंले काटेको हातले बनाउँछ<br />
टेस्टट्यूव बेबी।<br />
-जसले टेक्तैन लुते लठ्ठी।<br />
<br />
बूढ़ो<br />
लौरोले जीउ थेग्न नसक्नेगरी उभिएको छ<br />
आफ्नै नामको बद्नाम चोकमा।<br />
फुटाइदे त्यो चश्मा<br />
जसमा लागेको छ बारूदको धुवॉं।<br />
<br />
अब बिना आतङ्क बॉंच्नु छैन हामीलाई<br />
हगी टिस्टा?<br />
<br />
फुटाइदे त्यो माटोको आदर्श<br />
जसले बोक्न सक्तैन माटोकै मर्यादा।<br />
<br />
अब कस्सैलाई मर्यादित् बॉंच्ने हक छैन<br />
अब कस्सैलाई विशिष्ट बॉंच्ने अधिकार छैन।<br />
<br />
पत्यार लागेन?<br />
एसएमएस माग्नुहोस् त<br />
देशका बॉंदरहरूलाई!<br />
<br />
<b>पठन-1</b><br />
<br />
फिनिक्सको कथा पुराण जस्तै सुनाउँछ<br />
र मलाई बॉंच भन्छ<br />
अक्षर।<br />
<br />
बॉंच्न अघि म त्यो कठोर यातना सम्झन्छु<br />
जसलाई भोग्दा<br />
क्षयरोगी भए आवाज।<br />
पीढ़ा सम्झन्छु त्यो<br />
जसको वितरणकक्ष सम्हालेर बसेका छन्<br />
पान चबाएर रातो थुक्ने लाल साहेबहरू<br />
उनीहरू रा...तो हुँदा<br />
हाम्रो रङ हराउँछ।<br />
<br />
रोबर्ट ब्रुस डोरीबाट झर्छन् र पानी हाल्छन्<br />
जरा काटिएको स्वाभिमानको बोटमा।<br />
खुइलिएको इतिहासलाई झोला जस्तो बोकेर<br />
हामीले हिँड़ेको<br />
नदी किनारको बालुवामा अब त कुनै डाम समेत छैन।<br />
<br />
किनारको पाइलासम्मै उर्लिएर आउँछ<br />
रणनीति।<br />
मेरो उपस्थिति पखालेर भाग्छ।<br />
<br />
तर्न नसकेको त्यो नदी<br />
झन गहिरो-झन गहिरो बन्दै गइरहेको छ।<br />
•<br />
दैलो खोल्ने बित्तिकै घाममा टल्केको<br />
केही अक्षर पस्छन्-<br />
<br />
पढ्छु म-किनाराका आवाजहरू।<br />
मनप्रसाद सुब्बा र रेमिका थापा आउँछन् र देखाउँछन्<br />
भुइँ टेकेर बॉंच्नेहरू-को सबर्ल्टनको शीर।<br />
•<br />
<br />
<b>पठन-2</b><br />
<br />
ई-अक्षरहरू डाउनलोड गरेर<br />
कागजमा हेर्दैछु म<br />
प्रिन्टरबाट निस्किएको मेरो पाठको आजको आँखा।<br />
<br />
मलाई यत्ति चाहिएको हो<br />
आज बुझ्ने<br />
डा. गोबिन्दराज भट्टराईको पोस्टमोर्डन लिटरेचर-माथिको लेख।<br />
•<br />
विचार ठुन्का-ठुन्का भएर छरिएको<br />
एक्स् रे हेरेर<br />
पाठकलाई लागेको रोग चिन्नु अघि<br />
मेरो स्वतन्त्रतामाथि भइरहेको हस्तक्षेपले औंली उठाउँछ।<br />
<br />
<br />
तक्निकीको पछिपछि कुद्ने कविले<br />
गरेको उत्पादनको वकालत<br />
कम्पनीको विज्ञापन हो कि उसको कला?<br />
<br />
मेरो नाममाथि हुन नसकेको तर्क<br />
उसको दाममाथि हुन्छ।<br />
<br />
गाईको थुन निचोर्ने औंला<br />
अमूल मिल्कको प्याकेट निचोर्दै गर्दा<br />
कविता पढ्ने पाठकले<br />
विज्ञापन पढ्छ?<br />
<br />
प्रकृति र विज्ञानसँगसँगै कुम मिलाएर उभिएको छ अघिल्तिर<br />
मैले दुइमा एकलाई राम्ररी चिन्न सकिन भने<br />
विश्वको सबैभन्दा इमान्दार अन्धो हुन्छु म?<br />
<br />
आज पनि<br />
घरमा पढ़ेको चेतनभगतको किताबको रिव्यू<br />
नेट-मा पढ़ें मैले।<br />
<br />
<br />
<b>राजमार्गमा अक्षरहरू</b><br />
<br />
राजमार्गमा पथ अवरोध गर्न बसेका अक्षरहरू<br />
अखबार र टेलिभिजनबाट छरिन्छ।<br />
त्यसैले बटुलेर कुरा गर्दैछु म<br />
तपाईं?<br />
•<br />
लुते सरकारी अक्षरहरूलाई प्लास्टिकमा हालेर झरीबाट जोगाउने त्यो रत्नेलाई<br />
हाईस्कूल फेल भएकोमा खेद छ।<br />
<br />
अर्द्ध परीक्षा हुँदै गर्दा स्कूल पुग्ने<br />
सरकारी क-खहरू<br />
छिप्पट जुङ्गामा उनिएर बस्छ<br />
टाउकोमा छिर्दैन।<br />
<br />
चुहुने छानामुनि हुर्किने अक्षरहरूलाई<br />
झरीको पनि डर; हुरीको पनि डर।<br />
<br />
डरहरूको औंली समातेर<br />
भत्किएको सिँड़ी उक्लँदा<br />
चुट्टिएको चप्पल बोकेर<br />
सड़कमा आइपुगेको शिक्षालाई<br />
हनहनी ज्वरो आउँछ<br />
ओखती खोज्न जङ्गल पसेकी बोजु<br />
रूख नभेटेर फर्किन्छन्।<br />
<br />
रूखहरू ट्रकमा गएर<br />
मधेशमा घर बनाउँछन्।<br />
<br />
त्यो घरमा<br />
टाई बॉंध्ने ए.बी.सी.डी-हरू बस्छन् अनि<br />
क-ख-हरूको विकासको निम्ति पोलिसी बनाउँछन्।<br />
<br />
भत्किएको सिँड़ी बनाउन आएका<br />
कचल्टिएका अक्षरहरूलाई थाहा छ<br />
उसले कति जुलूस हिँड़ेको छ<br />
कतिको घर भत्काएको छ<br />
र क-कसलाई छप्काएको छ।<br />
<br />
उनीहरूको गेड़ेका चन्द्रबिन्दु र रेफ्हरू<br />
ओकार र औकारहरू<br />
अझ पनि डाम जस्तो छ जङ्गी इतिहासको जीउमा।<br />
<br />
एउटा सिँड़ी मरम्मति गर्न थुप्रिएका<br />
थुप्रै अर्द्धअक्षरहरू लाप्पा पर्छन्।<br />
<br />
विचाराहरू<br />
सिँड़ी होइन पिँड़ी मरम्मतिको निम्ति<br />
जुनै रणनीतिको मुखमा सिग्रेट झोस्न पनि सक्छन् भैंसी अक्षरहरू।<br />
•<br />
अहिले अक्षरहरू<br />
प्राइमेरी स्कूलको प्वाल परेको भित्ताबाट छिर्दै<br />
राजमार्ग पुगेका छन्।<br />
<br />
राजमार्गमै अनशन बसेका अक्षरहरूको<br />
फोटो खिँच्दैछन् पत्रकारहरू<br />
सरकारहरू<br />
र, हेर्दैछन् रमिता बॉंदरहरू।<br />
<br />
लुते प्राइमेरी अक्षरहरू<br />
हाइस्कूल र कलेजको आँगन टेक्दै झर्दैछन्<br />
त्यत्रो अप्ठ्यारो पहाड़को बाटोबाट जोगिँदै<br />
राजमार्ग आइपुगेका अक्षरहरू बटुलेर कुरा गर्दैछु म<br />
तपाईं?<br />
पोष्टर र पोखिएका अर्थहरू<br />
<br />
पोष्टर टॉंसिएको छ समयको निधारमा।<br />
टाइमपासहरू पढ्दैछन्<br />
आफ्नै अनुहारको पुरानो बिसङ्गति।<br />
<br />
समयलाई<br />
चप्पलले टेकेर उभिएको त्यो आदर्शको छाती छोएर<br />
भुइँमा झरेको छ विशाक्त हावा।<br />
<br />
त्यही हावाले बोकेको खस्रो चिच्याहटले छ्याप्प भिजेको भुँइ फुटाएर<br />
उम्रिएको बिरोधपदक्षेपको छिप्पट अक्षर<br />
दह्रो छाती गरेर उभिएको छ पोष्टरमा।<br />
<br />
पोष्टर भनेको कुनै गोर्खाको समसामयिक अनुहार त हो<br />
जो कञ्चनजङ्घा जत्रो अग्लो भएपनि देख्दैन<br />
अन्धो संविधानले।<br />
<br />
पोष्टर भनेको यही भीड़को फिङ्गरप्रिन्ट त हो<br />
जसले सधैँ थ्याप्चेको तोक्चे हालेको छ डरछेरूवा देशलाई।<br />
<br />
पोष्टरमा कति धपक्क बलेको छ<br />
चिन्हारीको घाउ।<br />
कति बलियोगरी उभिएको छ<br />
किनारमा उम्रिएको नेपाली अक्षर।<br />
एउटा दह्रो मर्यादा हुने गरेको इतिहासलाई<br />
बलैले उचाल्दै आएको सत्यको पानीफोका<br />
हत्केलामा नै फुटेपछि<br />
आह! कसले टॉंस्यो हँ त्यो पोष्टर?<br />
नव-उपनिवेशकारी बोराको भित्तामा?<br />
<br />
पोष्टरको कुनै संवेदन हुँदैन<br />
कुनै आत्म हुँदैन<br />
कुनै जात हुँदैन<br />
पोष्टर र वर्तमानले एकैचोटी सासमा लिने<br />
त्यो विष्मयकारी हावा<br />
कत्ति जोड़ले चलेको<br />
हर्नू गोर्खाहरूको खण्डहर स्वाभिमान उख्लिनेगरी हल्लिएको!<br />
<br />
त्यो हावाको आँखामा देखिने रङ<br />
कुन दलको हँ<br />
त्यसको नाइके को?<br />
एउटा त्रसित वर्तमान टेकेर उड़ेको परेवा<br />
यसपाली पनि फर्किन्छ -फर्किन्न।<br />
•<br />
छातीको टॉंक खुल्लै राखेर<br />
मर्यादा र स्वाभिमानलाई स्तन जस्तै देखाउने<br />
सेलेब्रेटी राजनीति<br />
देह धन्दा गर्दै गाउँ पस्छ।<br />
<br />
त्यसको फिलाभरि पोखिएको स्वप्वदोषहरूलाई<br />
रोटीमा दलेर बॉंड्छ<br />
भोका भविष्यहरू जो पेट बॉंधेर बसेका छन्<br />
कुच्चिएको थाल जस्तो निधार बोकेर<br />
राजनीतिको कामुक भाषामा<br />
कति छिटो साटिन्छ<br />
मान्छेको मर्यादा।<br />
<br />
सालाहरू<br />
<br />
ती नै थालहरूबाट आत्मदाह गर्दै हाम्फालेका अक्षरहरू<br />
पोष्टर टॉंस्दैछन् <br />
हेर्नू<br />
आफ्नै मरूभूमि छातीमा<br />
लौ, हेर्नूनी फेरि<br />
पोष्टरमा<br />
पढ्दैछन आफ्नै खिल्लीहरू<br />
किनारा परेका अर्थहरूले।<br />
<br />
पोष्टरको त्यो ठूलो ऐनामा टल्किएका<br />
जायज मागहरूको चहकले<br />
हेर्नू नी कसरी चिम्लिएको छ<br />
सरकारको आँखा।<br />
<br />
<b>रिङटोनको देश</b><br />
<br />
-हेल्लो...<br />
-क्याफेमा?<br />
-ओके, ल ल...<br />
<br />
1.<br />
मल्टिकलर्ड हेल्लोहरूको माकुरी<br />
जालबिचमच्चिँदै हल्लिरहेको रङहीन<br />
आवाजलाईजीउ जोगाउन साह्रो छ<br />
रिङटोनको देशमा।<br />
<br />
गणतान्त्रिक हेल्लोहरूको उज्यालोमा<br />
बिलाइरहेछ<br />
रायोको साग उम्रिने गाउँ<br />
हेल्लोहरू कै ईंटाले उभिएको छ<br />
गाउँको ढुकढुकी।<br />
<br />
निर्माण र पतनको सङ्घारमा छ<br />
गाउँको अर्ग्यानिक संस्कार।<br />
अब अक्षर र आवाज<br />
न गोर्खाको रह्यो<br />
न बङ्गालीको, बिहारीको न अङ्ग्रेजको<br />
हिन्दु ईशाई न शिखको।<br />
<br />
कसैसित रहेन आवाज<br />
आफ्ना आवाजहरूको रङ बसेन अनुहारमा।<br />
आवाज र अक्षरहीन संवेदना<br />
फना उठाएर घिस्रिरहेछ<br />
एलसीडी ग्लोबमा।<br />
<br />
आइपट गाउँछ<br />
भजन<br />
सुन्छन् बहिराहरू।<br />
<br />
भजनको भॉंच्चिएको जीउभरि सल्बलाइबस्छ<br />
उपभोक्तावाद।<br />
घर-घरको छाना हुँदै<br />
सर्दै आइरहेछ<br />
असम्वेदित् सलह सभ्यता<br />
मल्टिकल्चर्ड झण्डा बोकेर।<br />
<br />
२<br />
स्कुसको जरा र फर्सिको मुन्टा<br />
कुखुराको सुलीले बॉंचेको डल्ले खुर्सानीको सम्झना<br />
कति बल्झिन्छ शहर पसेको गाउँलाई।<br />
<br />
आह!<br />
कति साह्रो पर्छ अचेल<br />
आँगनका दुबोहरू टेक्दै-टेक्दै<br />
नागबेली बाटो ओहोर-दोहोर गर्नु<br />
गाउँ फर्केको शहरलाई<br />
फिता चुट्टिएको चप्पलमा।<br />
<br />
ठूलो मल्टिकलर्ड झोला भिरेर<br />
रिङटोनहरूको फेरी बजाउँदै आइपुग्छ<br />
अम्बानीहरू<br />
घरको दैलोमा।<br />
<br />
कति गाह्रो छ अहिले वेदलाई लाज राख्नु<br />
ग्रन्थबाट एलसीडीमा घुस्रिएका मन्त्रहरू ट्याटु खोपेको पाखुरा देखाउँदै बस्छ।<br />
सेल्फोनिक मनको भित्ताबाट उप्किदै झर्छ र मर्छ<br />
संवेदनाहरू<br />
एसएमएसको लिलिपुट अक्षरहरूले लेखिन्छ जीवनको नयॉं संस्करण।<br />
<br />
( उः अर्जुन<br />
एसएमएस गर्दैछ<br />
एलसीडीभरि पोखिएको पुरूष<br />
थाहा पाउँछे उर्मि।<br />
<br />
असंवेदित् अनुहारको छॉंया दलेको नयॉं किताब पढ़ाउन<br />
कसले ठड़ाएका हुन्<br />
गाउँको चिसो हावा बग्ने डॉंड़ा-कॉंड़ा<br />
टावरे स्कूलहरू?<br />
<br />
हेर्नुहोस् त<br />
देशको माटोको रङगाढ़ा, झन गाढ़ा बनाउँदै लगिरहेछन्<br />
इकोनोमिक डॉंठहरू।<br />
<br />
भन् त एइ मैते<br />
तँ कुन दलको <br />
रिलायन्स कि एयरटेलको ?<br />
<br />
<br />
<b>गहिरो</b><br />
<br />
त्यो छिट्टै घर फर्किरहेको मनोज वोगटी<br />
प्रेमकै उत्तेजनाले हो।<br />
<br />
घरमा<br />
निधारको रातो घामले<br />
कोठै उज्यालो पारेको स्वर्गले तानेको दृश्य हो त्यो।<br />
<br />
सबैथोक एकैसाथ बिर्सने समय जब आउँछ<br />
उ ईश्वर बन्छ<br />
<br />
त्यसैले बनाउँछ माटाको शरीर, आगो, पानी र सास...<br />
अँ, सास हुरी बनेर लुक्छ कोठामा।<br />
त्यही हुरीको आवेगले तानेको दृश्य हो त्यो।<br />
<br />
स्वास्नीको सिउँदोलाई<br />
कुनै व्यस्तताले छोप्दैन<br />
कुनै हल्ले पखाल्दैन<br />
त्यसकारण समयमा नै घर पुग्छ मनोज वोगटी।<br />
<br />
पाठक<br />
स्वास्नीमान्छे यस्तो गहिरो पोखरी हो<br />
जसको सीमा हुँदैन। <br />
<br />
<b>पानी</b><br />
<br />
त्यो फुटेको खेतलाई<br />
एक थोपा शीतको कुन अर्थ लाग्छ?<br />
<br />
कस्तरी गिज्यॉंछ नी त्यो खड़ेरीले<br />
नमोलेको दॉंत र गिजाहरू देखाएर<br />
मरूभूमिलाई?<br />
<br />
मरूभूमि जीवन हो।<br />
<br />
त्यो जीवनको पानीले नभिजी<br />
थाहा हुन्छ<br />
मरूभूमिको तातो बलुवाको रङ्गीन वसन्त?<br />
जीवनको गहिरो डुब्न नसक्ने पातलाई<br />
पौरखीको सपना के हो?<br />
समुद्रको विपना के हो?<br />
भिज्न नजाने<br />
मरूभूमि हो जीवन।<br />
<br />
पानीको कथा के सुनाउँ म<br />
खड़ेरीलाई।<br />
<br />
<b>गाउँको छाया </b><br />
<br />
नगरसङ्किर्तनको हुल गयो<br />
गाउँको अपठ्यारो बाटो<br />
गरिमामय भयो<br />
गाउँको विहान।<br />
•<br />
दिनभर हिड़्छ त्यहॉं<br />
छिप्पट निरङ्कुशता।<br />
शङ्काहरू लुक्दै हिड़्छ<br />
डाहाहरूले रालझार्छ<br />
क्रोधहरूले कुन्नी कसलाई सधैँ ढुक्छ त्यहॉं।<br />
•<br />
गाउँलेहरू दोधारमा छन्<br />
कुन बाटो हिँड़्नु पर्ने हो<br />
जीवनमा।<br />
•<br />
धुपको सुगन्ध हो कि गन्ध<br />
त्यो बाटै-बाटो उड़िरहेको छ<br />
अहिले।<br />
<br />
<b>शब्द</b><br />
<br />
१.शब्दको पखेटा हुँदैन।<br />
शब्दलाई उड्न पखेटा पनि पर्दैन।<br />
शब्द उड़्छ तर<br />
उड़ेर कता-कता पुग्छ।<br />
<br />
शब्दलाई छुनेहरूले जीवनलाई छुन्छ।<br />
शब्दलाई भेट्नेहरूले जीवनलाई भेट्छ।<br />
<br />
शब्दको खुट्टा पनि हुँदैन।<br />
शब्दलाई हिँड़्न खुट्टा पर्दैन।<br />
शब्द हिँड़्छ तर<br />
हिँड़ेरै नाघ्छ अर्थको हिमाल<br />
पुग्छ त्यो अथाहको सुग्घर घरमा<br />
त्यहीँ बसिरहँदैन।<br />
<br />
शब्दसित त्यो एकान्तमा पुग्ने कविलाई<br />
एकान्तको गहिरोले सिकाउँछ<br />
अग्लो आस्था।<br />
<br />
गहिरो आफैमा कति अग्लो हुन्छ<br />
शब्दले नाप्छ त्यो।<br />
<br />
शब्द लेख्न सकिन्न<br />
लेख्ने कोशिष मात्र हुन्छन् वेदहरू।<br />
<br />
२.शब्द जहॉं छ त्यहीँ छु म<br />
शब्दभन्दा टाड़ा केही छैनन्<br />
मदेखि टाड़ा धेरै छन्।<br />
मलाई टाड़ा पुग्न शब्द चाहिन्छ<br />
शब्दलाई टाड़ा पुग्न म पर्दैन।<br />
<br />
<b>नाङ्गो</b><br />
<br />
उज्यालो नाङ्गै आउँछ<br />
उज्यालोले आफूलाई ढाक्दैन।<br />
•<br />
उज्यालोको गाउँमा<br />
रात पर्दैन।<br />
<br />
ईश्वर झैं हुन्छ उज्यालो।<br />
•<br />
उज्यालोको पनि दुश्मन हुन्छ<br />
त्यो दुश्मनको नराम्रो अनुहार देर्न सक्तैन उज्यालो।<br />
<br />
दुश्मन उसको गाउँमा पसेको थाहा पाएपछि<br />
ईश्वरजस्तो उज्यालो पनि भाग्छ<br />
उज्यालोको घरमा त्यो दुश्मन ईश्वर भएर बस्छ।<br />
•<br />
अँध्यारो नाङ्गै आउँछ<br />
अँध्यारोको कुनै आवरण हुँदैन।<br />
........................<br />
......................<br />
<br />
<b>सीमा</b><br />
<br />
त्यो कोमल फूलमा बस्छ<br />
नङ्ग्रा बोकेको भवँरो।<br />
•<br />
गौरी भाउजुले गाइरहेकी त्यो भद्दा गीतको<br />
कम्मर भॉंचिएको जीउ<br />
सधैँ<br />
पग्लिएको आँखाको चेपबाट हेर्छ<br />
रत्ने दाज्युको बैंश।<br />
•<br />
मान्छेको शरीर प्लास्टिककै त हो<br />
जो आगोले खुम्चिन्छ।<br />
आगोले के छोड्छ ढुङ्गालाई<br />
हिँउ त कोमल हुन्छ<br />
न सुन कठोर हुन्छ।<br />
आगो?<br />
आगो न कोमल हुन्छ न कठोर हुन्छ।<br />
•<br />
त्यो फूलमा लागेको आगो देख्छ भवँरा<br />
गीतको झिल्काले ढड़्छ रत्ने दाजु।<br />
•<br />
जब पग्लनु पर्ने समय हुन्छ<br />
त्यसलाई कुनै बॉंधले रोक्दैन।<br />
काठे संवेदना <br />
<br />
<b>काठे संवेदना</b><br />
<br />
तिम्रो संवेदनामा काठ पस्दै गइरहेछ।<br />
<br />
••<br />
<br />
अब कुनै पनि शरीरबाट उड़ेर जानेछ लाजको सह<br />
मरूभूमि मात्र हुनेछ शरीरको बालुवा।<br />
तिर्खा-तिर्खा-तिर्खा<br />
तृप्तिको हाहाकारमा बॉंच्ने छ संवेदना।<br />
•<br />
मृत्युको त्यो कालो भयले खोल्न सक्दैन<br />
आँसुको ताला<br />
प्रेमको त्यो कोमलता<br />
सुक्नेछ<br />
फूलमा।<br />
-त्यसपछि कहिल्यै पुनरावृत हुनेछैन सृष्टिको वचन।<br />
•<br />
म तिम्रो खस्रो ओंठ छोएर भन्नसक्छु<br />
त्यसलाई कोमलताको मातको सुगन्ध आउँदैन।<br />
<br />
कति पातलो छ तिम्रो मनको पाप्रा<br />
जहॉं आमाको मृत्युको एक थोपा शोक अड़िन सक्तैन। <br />
<br />
तिम्रो आँखाको सुरूङबाट छिर्ने<br />
संसारको वासनाको त्यो सौन्दर्य<br />
कुनै कम्पनीको ब्राण्ड जस्तो टॉंसिएको छ<br />
शहरमा उभिने होर्डिङहरूमा।<br />
•<br />
त्यो यान्त्रिक यौनको गर्मीमा <br />
भटाभट मर्दैछ अनुभूति।<br />
<br />
तिमी नै भन <br />
च्याटिङमा आउने<br />
टुक्रिएका अक्षरहरू<br />
तिम्रा स्वास्नीको ठूल्ठूलो सासभन्दा अर्थपूर्ण छ?<br />
••<br />
<br />
तिम्रो संवेदनामा काठ पस्दै गइरहेछ।<br />
<br />
<b>प्रश्नको अर्थ</b><br />
<br />
<br />
सुनको थैला र कविता<br />
एकै हुन् बा?<br />
••<br />
<br />
बूढ़ो किसानको हत्केलाको ठेला<br />
उसको छोरोको पेट हो<br />
अनि उसको निधार चाहीँ तिम्रो किताब।<br />
<br />
तिम्रा<br />
कलिला क,ख-हरू<br />
गाउँहरू हुन्<br />
शब्द जिल्ला,वाक्य राज्य <br />
अनि कविता चाहीँ तिम्रो देश।<br />
•<br />
<br />
धानका गेंड़ाहरू<br />
तिम्रो आमाका आँखाहरू<br />
जहॉं अग्लिएका छन्<br />
सपनाका हिमालहरू<br />
अनि तिम्रो विपना चाहीँ त्यसको आरोही।<br />
•<br />
यही गाउँको हावा<br />
देशको सास।<br />
तिमी त्यो सासको गहिरोमा जबदेखि डुब्नसक्ने हुनेछौ<br />
त्यसबेला<br />
तिम्रो प्रश्नबाट भुर्र उड़्नेछ<br />
दुइ पखेटा अर्थ।<br />
••<br />
सुनको थैला र कविता <br />
एकै हुन् बाबु?<br />
<br />
<br />
<b>स्पेस</b><br />
<br />
<br />
अघि हिँड़्नेहरूको पाइलाको धुलोले<br />
ड्याम्म छोपेको छ<br />
स्पेसको बाटो।<br />
•<br />
पुरानो बाटो भत्काएको भ्रमको<br />
मीठो निद्रालाई<br />
विचारको अँध्यारो कोठामा सुताउनेहरू <br />
ब्यूँझिएको रिहर्सलको बतास चल्छ<br />
बतासमा कता-कता टुक्रिन्छ विचार। टुक्रिन्छ।<br />
कता-कता छरिन्छ संवेदना। छरिन्छ।<br />
<br />
बतासमा भत्किबस्छ नी!<br />
पारम्पारिक सत्ताको घर।<br />
•<br />
पछि-पछि कुदिबस्ने<br />
आलाप, नारा, मानसिक रोगी घोषणाको अनुहार<br />
चिन्दैन<br />
(किन चिन्नु?)<br />
स्पेसको अर्को फाटक टेक्ने पस्पेसराइडरले।<br />
<br />
कति रिस् जस्तो चर्किबस्नु?<br />
जोड़िन नसक्ने जङ्गली संवेदनाले। कति चर्किबस्नु?<br />
हँ अक्षर<br />
कति फिँज जस्तो फुटिबस्नु?<br />
•<br />
( बाटो हुँदैन<br />
बाटोको घर, परिवार<br />
आफन्त, छिमेकी संसार केही हुँदैन।<br />
बाटाले भत्किनु, बनिनु पर्दैन।<br />
बाटो नै हुँदैन । हुँदैन बाटो।<br />
कहॉं छ बाटो?)<br />
<br />
बाटो बनाएँ भन्नु<br />
लुते घोषणा हुन्छ। <br />
•<br />
अघि हिँड़्नेहरूले<br />
खोसलिराखेको<br />
नाङ्गो(?) सत्यमा<br />
ओभरराइटिङ गर्दै बस्नुको<br />
घमण्डको बेलुन सधैँ फुल्लिबस्छ। फुल्लिबस्छ।<br />
जब त्यो फुट्छ, त्यो फुट्छ<br />
त्यसको आवाजलाई<br />
नयॉं-को अवतरण मानेर आरती गाउने<br />
गाइनेहरू<br />
किलामा गोरूहरू झैं घुमिबस्छ। घुमिबस्छ।<br />
•<br />
किन डराउनु?<br />
त्यो जोड़ले रिसाउने पाठकसित।<br />
त्यसले त्यसको पाठलाई<br />
त्यसको निजी पतलुङ जस्तो पैह्रेको छ।<br />
•<br />
पछि हिँड़्नेहरूको पाइलाको धुलोले<br />
फेरि ड्याम्म छोपेको छ<br />
अर्को स्पेस।<br />
हाइवेक्रसमा प्रश्नहरू <br />
<br />
चिसो चुल्हाको खरानी बुङ्...ङ उड़ाएर निस्कन्छन् प्रश्नहरू।<br />
बॉंझो कोख जस्तो खेत चर्....र चर्किएर उभिन्छन् प्रश्नहरू।<br />
•<br />
खड़ेरीहरूको जुलूसमाथिवर्षने<br />
त्यो निरंकुस असीनाको विरूद्धले आयोजित जनसभामा <br />
प्रश्नहरूले टोपी खोलेर पुस्छन्<br />
निधारको पसीना।<br />
•<br />
पसीनाहरूले हजारौं 27 जुलाईको शीर्षकनिधारमा टॉंसेर हेर्छ<br />
माटोको नक्सा<br />
जहॉं सपनाहरूको मानचित्रको कलिलो आङलाई रगतपच्छे पारेको छ<br />
मधिशे कागले ठुँगेर।<br />
अहिले एक-एक नीलडामहरू फुटेर निस्किएको छ<br />
पीपहरूको स्वर<br />
जसले थर्किएको छ नलकुपभित्रका लामखुट्टेका अण्डाहरू।<br />
•<br />
प्रश्नहरूलाई सम्बोधन गर्ने प्रतीक्षा<br />
अझ हातमा बोकेका छन्<br />
हरेक सिकुवाका निलाम्मे बिहानहरू<br />
बिहानहरू<br />
जसलाई अँध्यारो कोठामा हातखुट्टा बॉंधेर लड़ाइएको थियो<br />
जसले दिउँसोको घामको सपना<br />
देखेको थियो गहिरो गर्भबाट।<br />
अब बिहानहरू दिउँसोको चर्को घामलाई अङ्गालो मारेर नॉंच्न चाहन्छन् <br />
आफ्नो नयॉं राज्यीय गीतमा<br />
जुन गीतलाई साङ्ली लगाएर राखिएको थियो<br />
कुनै कोठीको गुप्ती कोठामा।<br />
प्रश्नहरू उर्लिन थालेका छन्<br />
गाउँका बाटोहरूबाट बगेर<br />
हाइवेहरूमा/विल्डिङका गल्ली-गल्लीमा।<br />
उनीहरूको अनुहार जस्तो चिसो भूइँमा <br />
पलेंटी मारेर बसेका छन् <br />
रगतका मुट्ठीहरू<br />
अनशनमा।<br />
संविधानका खिँड्की फुटाउ नेहरु <br />
इतिहासका सिँढ़ी काट्नेहरू अनि<br />
भूगोलका घुरेनबारी मिच्नेहरूको<br />
भद्दा भूँड़ी फुटाउन <br />
हाइवेक्रस गरिसकेका छन्<br />
कुर्कुच्चा र ठेला फुटेका अक्षरहरू<br />
अब कसले रोक्ने <br />
यी निरक्षर प्रश्नहरूको<br />
बलियो आँतलाई?<br />
अब कस्तरी उभिने हुन्!<br />
पसीना गन्हाउने प्रश्नहरू सामु<br />
अहिलेसम्म सफफा बसेका उत्तरहरू। <br />
•<br />
<br />
<b>पोस्टर</b><br />
<br />
पोस्टरको सम्वेदना हुँदैन।<br />
•<br />
छात्तीको चेन खुल्लै राखेर<br />
स्वभिमानलाई स्तन जस्तै देखाउने<br />
सेलिब्रेटी राजनीति<br />
अहिले<br />
देह धन्धा गर्दै पसेको छ गाउँमा।<br />
<br />
त्यसको फिलाभरि पोखिएको<br />
स्वप्नदोषहरूलाई<br />
जाली शब्दको जॉंतोमा पिसेर निकालिएको<br />
छलहरूको पीठो बॉंड्दैछ।<br />
<br />
भोका वर्तमानहरू<br />
(जो भोकै भविष्यहरूलाई पेट बॉंधेर पचाएका छन्।)<br />
निधारजस्तो कुच्चिएको थाल थाप्न उभिएका छन्।<br />
<br />
त्यसको कामुक भाषामा <br />
कति छिट्टो साटिन्छ<br />
मान्छेको मर्यादा।<br />
•<br />
रित्ता थालहरूबाट टिपिएका अक्षरहरू<br />
पोस्टर टॉंस्दैछन्<br />
आफ्नै निधारमा<br />
<br />
पोस्टरमा<br />
पढ्दैछन् आफ्नै खिल्लीहरू<br />
किनारा परेका अर्थहरूले।<br />
•<br />
पोस्टरको ऐनामा टल्किएका मागहरूका चहकले<br />
अहिलेसम्म चिम्म छ<br />
सरकारको आँखा।<br />
<br />
<br />
<b>छॉंया</b><br />
<br />
चित्रकार जस्तो घाम<br />
मेरो छॉंयाको<br />
अमूर्त अर्थ बोकाउँछ<br />
रङहरूको धर्कालाई।<br />
<br />
म सधैं मै भइबस्न सक्तिनँ रहेछु<br />
मलाई सधैं मै जस्तो भइबस्न नदिइँदो रहेछ<br />
-छॉंया पढ़ेपछि<br />
ज्ञानले पखेटा हाल्छ।<br />
•<br />
मान्छेको इच्छाहरूमा पलाएको ऐंजेरू<br />
कतिबेला फुल्छ<br />
वसन्तलाई थाहा हुँदैन।<br />
<br />
मेरो अनुहारको रङ कतिबेला उड्छ?<br />
<br />
आवाजहरू कॉंधमा बोकेर<br />
ओहोर-दोहोर गरिबस्ने सेता बकुलाहरू<br />
मेरो कथाका अक्षरहरू हुन्।<br />
<br />
ती अक्षरहरूलाई<br />
स्वभिमानको ब्रेलले छामेर<br />
क्रोधित भइबसेको<br />
मेरो वर्तमानको नक्शा<br />
<br />
मेरो मेनिफेस्टो।<br />
•<br />
यतिबेला<br />
घामले<br />
मेरो अनुहारको रङ सार्न सक्छ?<br />
मेरो वर्तमानको छॉंयामा?<br />
<br />
<br />
<b>आँखा फुटेको क्रोध</b><br />
<br />
क्रोधको जब आँखा फुट्छ<br />
त्यसले आफ्नो हिंस्रक अनुहार नै देख्दैन।<br />
त्यो अन्धो क्रोधलाई <br />
घरि-घरि आवृति गर्ने <br />
त्यो को हँ?<br />
•<br />
बाघको छाला ओढ्छ अनि <br />
कट्टुमा छेरिन्जेल हिनहिनाउँछ त्यो आँखा फुटेको क्रोध।<br />
केही देख्दैन त्यसले <br />
आफ्नो टाउको भन्दा अग्लो।<br />
देख्नु भो?<br />
त्यसको विक्षिप्त आवाज <br />
कोमलता छेंड्दै कुद्न शुरू भयो।<br />
कहॉं ठोक्किने हो कुन्नी त्यो अन्धो!<br />
त्यसको फुटेको आँखाबाट ह्वारह्वार्ती निस्किएको <br />
त्यो अहमी आगोमाको ढड्छ?<br />
•<br />
छाला ओढ़्दा बाघ हुने <br />
त्यसको हिंस्रक मानसिकताको हातखुट्टामा कति बल छ?<br />
लड्न उत्रिएको त्यसको घोषणाको निधारमा<br />
किन चिट्चिट् पसीना?<br />
बाघको छाला ओढ्नु<br />
त्यसको नयॉं अभिव्यक्ति।<br />
त्यो नयॉंको भ्रमले कमजोर पारेको<br />
त्यसको संवेदना सधैँ बचाउनु <br />
सधैँ रट्छ त्यो<br />
विदेशी अथरहरूको उत्तराधुनिक वेदमन्त्र।<br />
त्यहॉंबाट थुतिएको विरानो फेडेट विचारमा<br />
रङ थपेर रमाइरहनु <br />
त्यसको नित्य व्यायम।<br />
भन्नुस् त <br />
आँखालाई रङमा चोबेर <br />
कसरी देख्छ त्यसलेआँगनको इन्द्रेणी? <br />
•<br />
शब्दहरूत्यसको क्रोधित् संवेदनाको किनारा खोज्छन् <br />
त्यो भेटेपछि देख्छन्<br />
त्यसको किनारीकृत संवेदनाको उराठ जङ्गल।<br />
झड्याङझड्याङ गर्जिबसने <br />
विक्षिप्त संवेदनाको जङ्गलमा <br />
त्यसले बॉंधेर राखेका निर्दोष अक्षरहरूको उन्मुक्तिको गीत गाईबस्छ <br />
कविता चराउने गोठालो समय <br />
देशले कहिल्यै नदेखेको कुनै किनारीकृत टापुमा बसेर।<br />
•<br />
त्यो गीतांश यस्तो छ-<br />
...लेतैं अक्षरहरूलाई लगाइदिएको जामाको रङ तेरो होइन<br />
लेतैं अक्षरहरूलाई बॉंधेको डोरीको बल तेरो होइन<br />
तँ किन तेरै कुरा बोल् भन्छस् अक्षरहरूलाई?<br />
तँ किन तेरै छुरा घोल् भन्छस् अक्षरहरूलाई?<br />
तँलाई बॉंच्न अक्षरहरूको कॉंध किन चाहियो?<br />
ए अन्धो! नदीलाई त बग्न पर्छ बॉंध किन चाहियो?<br />
भन् ए मूर्ख तँमाथि को-को चढ़ेको छ?<br />
तेरो कॉंधमा बस्नेहरू को-को बढ़ेको छ?<br />
आफै भोग् लेख्ने अक्षर तब अर्थ बलियोहुन्छ <br />
कुनै राष्ट्रको लुते दर्शनले तेरो घरको छाना फेरिन्छ?<br />
आफै बोक् जीउको भारी तब भार थाहा हुन्छ<br />
कसैले लादेको आँखाको दृष्टिले आफ्नो छायॉं देखिन्छ?<br />
<br />
छोड़्, छोड़्, छोड़िहाल् बन्दी ती अक्षरहरू <br />
अक्षर तेरो गधा होइन तँ अक्षरको गधा होस्<br />
छोड़्, छोड़्, छोड़िहाल् बन्दी ती शब्दहरू<br />
शब्द तेरो दास होइन तँ शब्दको दास होस्॥<br />
•<br />
त्यसले आफ्नै अनुहारतिर फर्किएर <br />
कहिल्यै नहेरेको अन्योलतालाई <br />
सैद्धान्तिकरण गरेर बसेको छ। <br />
<br />
त्यसले आफ्नै आवाजको तरलताको <br />
स्वाद लिन नसक्नुको दागी सत्यलाई <br />
सीमान्तिकरण गरेर बसेको छ।<br />
भन्नुस् त<br />
सिद्धान्तले फूललाई फुल्न रोक्न सक्छ?<br />
फूललाई सीमानाले फुल्न छेक्न सक्छ?<br />
कोमलता जति चुहिसकेको<br />
उराठ पहाड़ जस्तो त्यसको अनुहारको होर्डिङबाट<br />
उप्किएर झर्दैछ एक-एकवटा जङ्गली वासना।<br />
•<br />
त्यसको क्रोध यति बढ़ेको छ, यति बढ़ेको छ<br />
कि त्यसको प्रत्येक छालले ठेलेर<br />
त्यसलाई डीलमा पुर्याएको छ।<br />
<br />
जब डीलबाट त्यो झर्छ<br />
(माछा<br />
माछा चारो मात्र देख्छ<br />
चारोमा घुस्रिएको बल्छी देख्दैन।<br />
त्यो सानो नर देख्दैन<br />
जसमा बॉंधिएको छ बल्छी।<br />
न देख्छ टॉंगो<br />
जसमा बाधिएको छ नर।<br />
त्यो हातलाई पनि देख्दैन<br />
जसले समातेको छ टॉंगो।<br />
माछा<br />
देख्छ यी सबै दृश्य<br />
जब उ पानी बाहिर हुन्छ।<br />
निर्मल आनन्द।<br />
हिन्दी कविताको अनुवाद<br />
अनुवादकः मनोज वोगटी।)<br />
<br />
कान खाने गर्जनबाट मुक्त हुनेछ<br />
जीवनको लय।<br />
कोमलता <br />
फर्किएर पस्नेछ फेरि<br />
अक्षरमा।<br />
••<div class="blogger-post-footer">यी रचनाहरू कतै प्रकाशित गर्न परे म सित अनुमति नमागी प्रकाशित नगर्नुहोला</div>मनोज वोगटी, दार्जीलिङhttp://www.blogger.com/profile/03840231347651432129noreply@blogger.com0